Chris kan tellen, tenminste hij kan de woorden herhalen die wij zo vaak zeggen. Het is natuurlijk stoer om een kind te hebben dat al tellen kan, dus met harde hand drillen we het ‘1 tot en met 10’ erin, zodat hij op elke sociale gathering onze prestatie kan laten zien :-). Dat doet hij meestal niet, helaas moet ik erbij zeggen. In de relaxte thuis omgeving kletst hij veel en telt hij graag. Er zijn genoeg boekje op de markt waar ook elke keer op elk niveau geteld kan worden. Meestal doen we het samen, maar soms hoor je ineens een 8-9-10 uit een hoekje komen. Dan heeft ie het spontaan te pakken en zie je het vingertje de telbeweging maken.
Hij telt nog niet helemaal goed, de volgorde in het midden is ook nog niet stabiel. De 1-2-3 lukt al aardig, alhoewel wij vaak de 1 moeten geven. De cijfers erop zijn wat vaag meestal. 4 Herken je makkelijk, maar dan komt heis, hes, altijd een stuk zachter. Maar na de 7 komen de altijd populaire 8-9-10, waar hij een keer mee thuis kwam na een opvang dag. Dus al met al kan hij tot 10 tellen, en zijn de eerste en de laatste cijfers het duidelijkst.
Er zijn niet zoveel diersoorten die kunnen tellen. Tenminste daar is wel wat onderzoek naar verricht, maar het is lastig om goed te onderzoeken. In het boek ‘watership down’ wordt er melding gemaakt van dat konijnen tot 5 kunnen tellen. Dus alles meer dan 5 is hetzelfde. Het verschil tussen 5 of 6 jonge konijntjes is voor een mama konijn niet aanwezig, maar tussen 4 en 5 levert wel een zoekende moeder op. Typerend toch? Ik weet nog van de kat bij mijn ouders ‘Miebet’ die 3 jongen kreeg, waarvan we er eentje zelf hielden, ‘Floris’. Daar was ze zo blij mee. Het verschil tussen 3 en 1 had ze niet door, maar die ene… ‘Floris was een doerak eerste klas, altijd aan het struinen buiten, wat geweldig kon in het kleine dorp Breedenbroek. Maar ja, jongetjes zijn soms onvoorzichtig en hij was geschept door een auto op het landweggetje achter het huis. Een vriendelijke dorpsgenoot waarschuwde ons en ik weet dat mijn moeder en ik gingen kijken. Hij was knockout, er lag longweefsel en bloed. De vriendelijke dorpsgenoot maakte er op ons verzoek een eind aan, toen wij weg waren. Natuurlijk waren wij verdrietig, maar die Miebet heeft nog jaren lang iets gemist. Toen Floris er nog was, riep ze hem als een bakje eten voorgschoteld werd en liet ze hem altijd eerst eten. Toen hij er niet meer was, riep ze nog altijd en wachtte altijd even, nerveus omkijkend, voordat ze zelf begon.
Kwantitatief tellen is natuurlijk wat anders dan kwalitatief tellen. Veel dieren weten het verschil tussen veel en weinig en er is een voorkeur voor ‘het vele’. Vooral bij voortplanting is duidelijk dat een groot harem meer voordelen biedt dan een klein harem. Op Animal Planet was eens een aflevering van een groep Chimpasees met een sterke onbetwiste leider. In de loop der jaren werd de groep steeds groter en daarmee ook het verval. Misschien omdat hij steeds ouder en minder overtuigd was van het eigen kunnen, tollereerde hij steeds meer privileges aan andere mannetjes in de groep, die eigenlijk alleen bij een baas hoorden. Het resulteerde in dat een groep zich afsplitste van de grote groep. De vrouwen kregen geen aandacht genoeg, of misschien van de verkeerde man en dat was reden genoeg om er van door te gaan. De nummer 1 heeft het niet doorgehad, maar had wel een beter overzicht en nam de touwtjes weer strak in handen. Overigens kwam ook duidelijk naar voren dat chimpansees heel snel zien als ze in conflict komen met een andere groep, welke de grootste is. Dat doen ze uiteraard niet door te tellen, tenminste dat lijkt niet zo te zijn.
In onderzoeken, met name met primaten is de vraag van tellen een paar keer naar voren gekomen. Het antwoord of er nu geteld wordt of dat ze bijvoorbeeld in een oogopslag en op basis van geheugen het verschil zien tussen 5 of 6, is niet geheel duidelijk. Wel gaf een onderzoek aan dat het verschil tot en met 9 voor primaten te herkennen was en daarna komt het in de categorie ‘veel’. Het kan ook zijn dat ze zich bedienen van ritmiek. Net zoals in het kerstliedje weet iedereen wanneer je stoppen moet met ‘falalalalalalalala’ zonder te tellen. Tellen kost tijd, dat zal een drummer ook kunnen beamen. Om het te leren zal er geteld moeten worden en zullen de neurale paden (de 3 en de 5 geloof ik) aangemaakt moeten worden. Als die er bewust gemaakt zijn, geïmplementeerd en geautomatiseerd, dan kan je er lekker gebruik van maken en ritmes laten verschuiven op 32sten, niet omdat je dat nog telt, maar omdat het zo goed klinkt. Bij dansers geldt natuurlijk hetzelfde. Tellen is dus een middel en geen doel.
Wij lineaire wezen kunnen in principe altijd een groter getal bedenken. We kunnen ons er niets meer bij voorstellen, maar een getal is op te schrijven. Het grootste getal dat echt vastgelegd is, is het getal Googol (10 tot de 100e, waar google naar vernoemd is). Ik geloof dat het niet meer mogelijk is om een getal vast te leggen. Maar alle getallen beginnen bij de 0 of de 1, net van waaruit je wilt denken. Dus mijn Chris heeft de eerste stap gemaakt naar een grotere wereld waar je zoveel dingen kunt tellen. Er zijn volkeren zie stoppen met tellen boven de 3. Ze rekenen wel verder, maar vinden het minder belangrijk om precies uit te rekenen hoeveel iets is. Het gaat er veel meer om hoe je het beleeft. Dus in plaats van 41 jaar oud, kun je best zeggen dat je zo rond de 30 bent als dat goed voelt. Of op een slechte dag is het antwoord 60 ook prima.
